Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że często sami i na własne życzenie znacząco ograniczają swój potencjał umysłowy.

Dzieje się tak dlatego, bo szereg czynników, które nie zmieniamy, działa jak zaciągnięty hamulec ręczny w samochodzie; jedzie się z trudem mimo, że dodajemy coraz więcej gazu. W takich warunkach jest też gwarancja, że wcześniej czy później będą problemy.

Co może być tym „ręcznym hamulcem” działającym na efektywność pracy intelektualnej i na rozwój mózgu?
Najważniejsze „hamulce” są następujące:

1. Brak dostatecznej stymulacji mózgu w okresie rozwoju, czyli w dzieciństwie i młodości.

To niewystarczająca intensywność wrażeń wzrokowych, słuchowych, dotykowych. Niedostatek ruchu, mało interaktywnej, twórczej zabawy. Ograniczona komunikacja słowna i pozawerbalna z rozwijającym się dzieckiem.
Powoduje to niezrównoważoną lub niekompletną aktywację mózgu, zmniejszony rozwój i integrację sieci nerwowych. W efekcie, rozwój mózgu jest niepełny. Tym samym, niewystarczająca jest fizyczna baza do efektywnej, wydajnej pracy umysłowej.
Warto też pamiętać, że tym okresie tworzą się również zręby osobowości człowieka; kształtują nawyki, umiejętności, przekonania, wartości. Wpływa to w ogromnym stopniu na całe dalsze życie młodego człowieka.
W takich przypadkach baza fizyczna będzie utrudniać uczenie się i wręcz zamykać człowieka na świat. Może też utrudniać lub zamykać szereg możliwości rozwojowych.

O kierunku, zakresie i sposobie rozwoju w dzieciństwie decyduje środowisko rodzinne i wybory dokonywane przez rodziców/opiekunów. Więcej o tym w artykułach: W czym wspierać dziecko, Jak wspierać dziecko w rozwoju, Dlaczego tylko trening oraz innych oznaczonych tagiem Wychowanie i uczenie się.

2. Przyczyny o podłożu bioelektrycznym.

To konsekwencje:

• Niedostatecznej konsumpcji wody. Więcej o tym w artykule Woda dla mózgu!.
• Nieodpowiedniego dotlenienia. Więcej o tym w artykule Mózg i tlen?.
• Zbyt długiego przebywania w obszarach zewnętrznych pól elektromagnetycznych - większość urządzeń elektrycznych emituje takie pola. Więcej o tym w artykule Uwaga: Pole elektromagnetyczne!
  
  

3. Błędy dietetyczne.

To brak lub nadmiar niektórych składników w diecie. Za mało lub zbyt dużo białka. Brak niezbędnych aminokwasów i kwasów tłuszczowych. Zbyt dużo cukru i węglowodanów.
Więcej o tym w artykułach: Odżywianie sprzyjające nauce, Witaminka dla mózgu, Minerałki dla mózgu.

4. Przyczyny o charakterze medycznym.

To częste i powracające infekcje ucha środkowego. Źle leczone alergie. Więcej o tym w artykule Stres, cukier i mózg.

Do tej grupy przyczyn należy również używanie narkotyków oraz nadmiar leków i używek. Także słaby wzrok lub słuch, a w konsekwencji niższa lub niewłaściwa stymulacja mózgu.

5. Wpływ rywalizacyjnego stylu życia.

To nie tylko niepotrzebna rywalizacja w nauce, sporcie, pracy.
S ą to również nieadekwatne, nadmierne oczekiwania wobec innych i siebie w domu, szkole, w pracy. Nacisk na konformizm socjalny i społeczny. Uczenie się i praca w ramach układu „zwycięzca – przegrany”, a nie w ramach współpracy, czy układu „zwycięzca – zwycięzca”.

6. Działanie telewizji, komputerów i gier elektronicznych.

To wpływ przemocy i chaosu na rozwijający się organizm i kształtującą się psychikę. Upośledzenie rozwoju wyobraźni. Zmniejszenie umiejętności komunikacyjnych. Konsekwencje związane z blokadą wzroku. Przereagowanie i frustracja przenoszona na inne dziedziny życia. Więcej o tym w artykule Telewizja i komputer a umysł dziecka.

7. Nieefektywny system edukacyjny.

To szereg czynników związanych z prowadzonym nauczaniem i wychowaniem.
Przykładowo, to programy lub sposób nauczania niedostosowany do stopnia rozwoju ucznia, nieświadomość lub nie zwracanie uwagi na style uczenia się, testowanie wiadomości i umiejętności na niskim poziomie, ciągłe problemy wychowawcze i wiele, wiele innych przyczyn związanych ze szkołą.